Turystyka w Regionie Wieluńskim: Analiza Potencjału i Kierunki Rozwoju

1. Streszczenie Wykonawcze

Niniejszy raport przedstawia kompleksową analizę sektora turystyki w Regionie Wieluńskim, obejmującą próbę oszacowania ruchu turystycznego, analizę atrakcyjności turystycznej, ocenę potencjału rozwoju oraz identyfikację mocnych i słabych stron lokalnego sektora. Z przeprowadzonej analizy wynika, że Region Wieluński dysponuje znaczącym potencjałem turystycznym, opartym na bogatym dziedzictwie historyczno-kulturowym miasta Wieluń oraz unikalnych walorach przyrodniczych Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Niemniej jednak, oszacowanie ruchu turystycznego napotyka na trudności z powodu ograniczonej dostępności danych statystycznych z kluczowych źródeł. Raport identyfikuje mocne strony regionu, takie jak jego historia i walory przyrodnicze, a także słabe strony, w tym braki w danych statystycznych i potencjalnie ograniczoną koordynację promocji. W oparciu o analizę, przedstawiono rekomendacje mające na celu wzmocnienie sektora turystyki, w tym poprawę gromadzenia danych, rozwój infrastruktury i promocji, a także wspieranie lokalnej gastronomii i bazy noclegowej.

2. Wprowadzenie: Przegląd Turystyki w Regionie Wieluńskim

Region Wieluński, położony w południowo-zachodniej części województwa łódzkiego ¹, charakteryzuje się dogodnym położeniem w centralnej Polsce, granicząc z województwami opolskim i śląskim. Takie usytuowanie stwarza potencjał do przyciągania turystów z różnych części kraju. Celem niniejszego raportu jest szczegółowa analiza turystyki w tym regionie, zgodnie z zapytaniem użytkownika. Raport ma na celu oszacowanie obecnego ruchu turystycznego na podstawie dostępnych danych z muzeów, punktów informacji turystycznej i obiektów noclegowych, analizę atrakcyjności turystycznej regionu, ocenę potencjału rozwoju turystyki w oparciu o Załęczański Park Krajobrazowy i historię miasta Wieluń, a także przedstawienie oceny lokalnego sektora turystyki. Warto zaznaczyć, że lokalne władze podejmują już działania w zakresie planowania rozwoju regionu, w tym turystyki, czego dowodem jest istnienie „Strategii Rozwoju Gminy Wieluń 2025” ³ oraz „Projektu Strategii rozwoju ponadlokalnego regionu ziemi wieluńskiej na lata 2023-2030”.⁴ Niniejszy raport ma na celu dostarczenie dodatkowych analiz i rekomendacji, które mogą wzbogacić i uzupełnić te istniejące ramy strategiczne.

3. Oszacowanie Ruchu Turystycznego

• Analiza Danych Odwiedzających Muzeum Ziemi Wieluńskiej
  Muzeum Ziemi Wieluńskiej jest kluczową instytucją kulturalną w regionie.5 Mieści się w dawnym klasztorze sióstr bernardynek, założonym w 1616 roku 9, co samo w sobie stanowi o jego historycznym znaczeniu. Muzeum jest czynne w określonych godzinach, a szczegółowe informacje kontaktowe są dostępne na jego stronie internetowej.5 Oferuje różnorodne wystawy stałe i czasowe, prezentujące historię i kulturę regionu.5 Jednakże, analiza dostępnych materiałów ujawnia brak konkretnych danych statystycznych dotyczących rocznej liczby odwiedzających Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Wprawdzie wzmianki o muzeum pojawiają się w kontekście wydarzeń takich jak „Noc Muzeów” 13 czy prezentacji nowych wystaw 11, a na stronie internetowej widnieje licznik odwiedzin 5, to jednak brakuje jednoznacznych rocznych statystyk. Raport z 2019 roku dotyczący muzeów w Polsce 15 wymienia Muzeum Ziemi Wieluńskiej, ale nie podaje szczegółowych danych o frekwencji. Brak publicznie dostępnych danych o liczbie odwiedzających to istotna przeszkoda w dokładnym oszacowaniu ruchu turystycznego i ocenie wpływu muzeum na turystykę w regionie. Systematyczne gromadzenie i publikowanie rocznych statystyk odwiedzin przez Muzeum Ziemi Wieluńskiej mogłoby znacząco poprawić zrozumienie jego roli w lokalnym sektorze turystyki i ułatwić planowanie działań promocyjnych.

• Informacje z Punktów Informacji Turystycznej
  W Regionie Wieluńskim działa Punkt Informacji Turystycznej, zlokalizowany w Wieluńskim Domu Kultury.1 Punkt ten udostępnia informacje kontaktowe oraz jest czynny w określonych godzinach.1 Oferuje turystom różnorodne zasoby, w tym informacje o atrakcjach, przewodniki kajakowe, informacje o parkingach dla autokarów oraz udogodnienia dla matek z dziećmi.1 Dostępne są również informacje na temat noclegów i gastronomii.1 Podobnie jak w przypadku muzeum, w udostępnionych materiałach brak jest bezpośrednich danych statystycznych dotyczących liczby turystów kontaktujących się z Punktem Informacji Turystycznej. Wzmianki o punkcie 1 koncentrują się na jego istnieniu i świadczonych usługach, bez podawania danych o liczbie obsłużonych turystów. Brak danych o interakcjach z Punktem Informacji Turystycznej stanowi kolejne utrudnienie w kwantyfikacji ruchu turystycznego. Informacje te mogłyby dostarczyć cennych wskazówek na temat potrzeb i zainteresowań odwiedzających oraz efektywności świadczonych usług informacyjnych. Zaleca się wdrożenie systemu rejestrowania liczby zapytań turystycznych oraz rodzaju poszukiwanych informacji w Punkcie Informacji Turystycznej. Regularna analiza tych danych mogłaby pomóc w identyfikacji trendów i dostosowaniu oferty informacyjnej do potrzeb turystów.

• Dane o Obłożeniu z Obiektów Noclegowych
  W Regionie Wieluńskim funkcjonuje różnorodna baza noclegowa, obejmująca hotele, pensjonaty i gospodarstwa agroturystyczne.23 W Wieluniu można znaleźć między innymi Hotel Helios, Hotel Maraton i Hotel Pod Ratuszem, natomiast w Załęczu Małym popularny jest Resort Stara Wieś.23 Dostępne są różne typy zakwaterowania, co pozwala na zaspokojenie potrzeb różnych grup turystów.23 Jednakże, w analizowanych materiałach nie znaleziono informacji dotyczących wskaźników obłożenia ani całkowitej liczby gości korzystających z tych obiektów. Snippety 23 zawierają listy i opisy obiektów noclegowych, ale nie udostępniają danych o ich wykorzystaniu. Brak danych o obłożeniu utrudnia oszacowanie liczby turystów korzystających z noclegów w regionie, co jest kluczowe dla oceny ekonomicznego wpływu turystyki. Warto rozważyć możliwość zbierania zagregowanych i anonimowych danych o obłożeniu od obiektów noclegowych w regionie, na przykład za pośrednictwem lokalnej organizacji turystycznej lub we współpracy z samorządem. Dane te mogłyby być wykorzystane do śledzenia trendów w turystyce noclegowej i oceny efektywności działań promocyjnych.
  Poniższa tabela przedstawia wybrane obiekty noclegowe w Regionie Wieluńskim, zidentyfikowane na podstawie dostępnych materiałów:

Nazwa Obiektu	Typ	Lokalizacja	Dostępne Informacje Kontaktowe
Hotel Helios	Hotel	Wieluń	Tak
Hotel Maraton	Hotel	Wieluń	Tak
Hotel Pod Ratuszem	Hotel	Wieluń	Tak
Hotel – Restauracja Zielona Weranda	Hotel/Restauracja	Widoradz	Tak
Hotel Trans Motel	Motel	Sieniec	Tak
Hostel Wieluń	Hostel	Dąbrowa	Tak
Rajdowy Pokój Gościnny „Wzgórze Koni”	Pokój Gościnny	Rychłowice	Tak
Pokoje Gościnne	Pokój Gościnny	Rychłowice	Tak
Gospodarstwo agroturystyczne „Agroturystyka Nad Strugą”	Agroturystyka	Dzietrzniki	Tak
…	…	…	…

4. Analiza Atrakcyjności Turystycznej

• Atrakcje Historyczne i Kulturalne w Wieluniu
  Wieluń posiada bogatą historię, sięgającą XIII wieku, i odegrał tragiczną rolę jako jedno z pierwszych miast zbombardowanych podczas II wojny światowej.31 To historyczne dziedzictwo może przyciągać turystów zainteresowanych historią i turystyką wojenną. Kluczowe zabytki historyczne i kulturalne w Wieluniu to:

• • Pozostałości murów obronnych, w tym Brama Krakowska i Baszta Prochownia.³¹ Zachowane średniowieczne fortyfikacje stanowią atrakcję dla miłośników historii i architektury.

  • Kolegiata Bożego Ciała, najstarszy budynek w Wieluniu.³¹ Starożytne budowle sakralne często posiadają znaczną wartość historyczną i architektoniczną, przyciągając zarówno pielgrzymów, jak i turystów.

  • Ratusz z wieżą widokową.³¹ Ratusze często stanowią centralne punkty zainteresowania w historycznych miastach, a wieża widokowa oferuje panoramiczne widoki.

  • Klasztor Franciszkanów.³³ Klasztory są często miejscami o znaczeniu historycznym i religijnym, oferując wgląd w życie zakonne.

  • Kościół i Klasztor Bernardynek, w którym obecnie mieści się Muzeum Ziemi Wieluńskiej.⁹ Adaptacja zabytkowych budynków na muzea jest popularnym sposobem na zachowanie dziedzictwa.

  • Dwór w Ożarowie, oddział Muzeum Ziemi Wieluńskiej, prezentujący wnętrza dworskie.⁸ Zwiedzanie historycznych rezydencji pozwala poznać styl życia minionych epok.

  • Wiatrak w Kocilewie, również zarządzany przez Muzeum Ziemi Wieluńskiej.⁸ Zachowane przykłady historycznej technologii mają wartość edukacyjną i kulturową. Inne potencjalne atrakcje to między innymi dawna cukrownia ³¹, a unikalny styl architektoniczny „Kościołów typu wieluńskiego” stanowi dodatkowy element dziedzictwa kulturowego.³⁶

• Atrakcje Przyrodnicze Załęczańskiego Parku Krajobrazowego i Okolic
  Załęczański Park Krajobrazowy (ZPK) jest główną atrakcją przyrodniczą regionu.42 Parki krajobrazowe mają na celu ochronę naturalnego piękna i bioróżnorodności, co czyni je popularnymi celami turystyki przyrodniczej. Kluczowe cechy parku to:

• • Łuk Załęczański Warty z malowniczymi meandrami.⁴⁴ Unikalne formacje rzeczne są wizualnie atrakcyjne i oferują możliwości uprawiania turystyki wodnej.

  • Przełomy Warty: Krzeczowski i Działoszyński.⁴³ Przełomy rzeczne to dramatyczne formacje geologiczne oferujące wspaniałe widoki i szlaki turystyczne.

  • Skały wapienne i formy krasowe, w tym jaskinie, takie jak Jaskinia Szachownica i jaskinie w Rezerwacie „Węże”.⁴³ Jaskinie i unikalne formacje skalne są atrakcjami geologicznymi.

  • Rezerwat Przyrody „Węże” z Górą Zelce.⁴³ Rezerwaty przyrody chronią obszary o szczególnym znaczeniu ekologicznym lub geologicznym.

  • Góra Świętej Genowefy oferująca punkty widokowe.⁴³ Punkty widokowe zapewniają panoramiczne widoki na okolicę.

  • Żabi Staw, chroniony pomnik przyrody. Była tu kręcona najpopularniejsza scena serialu Noce i Dnie⁴³ Pomniki przyrody to unikalne obiekty zasługujące na ochronę.

  • Granatowe Źródła z charakterystyczną niebieską wodą.⁴³ Unikalne formy wodne przyciągają turystów.

  • Wąwóz Królowej Bony.⁵⁴ Wąwozy są malownicze i oferują możliwości pieszych wędrówek. W ZPK wyznaczono liczne szlaki piesze i rowerowe ⁴³, a rzeka Warta stwarza warunki do uprawiania kajakarstwa.⁴³ W regionie znajdują się również punkty widokowe, w tym potencjalnie wieża ratuszowa w Wieluniu.³⁸

5. Potencjał Rozwoju Turystyki

• Wykorzystanie Walorów Załęczańskiego Parku Krajobrazowego
  Unikalne walory przyrodnicze ZPK (rzeka Warta, formacje wapienne, różnorodna flora i fauna) stanowią mocną podstawę dla rozwoju turystyki przyrodniczej.45 Bioróżnorodność parku i jego znaczenie geologiczne mogą przyciągać specjalistyczne segmenty turystyki, takie jak obserwatorzy ptaków czy fotografowie przyrody. „Projekt Strategii rozwoju ponadlokalnego regionu ziemi wieluńskiej na lata 2023-2030” 4 wskazuje na potencjał rozwoju turystyki ornitologicznej i geoturystyki w regionie. Rozwój ekoturystyki i zrównoważonych praktyk turystycznych w parku jest kluczowy dla ochrony jego zasobów naturalnych i zwiększenia długoterminowej atrakcyjności. Istniejąca sieć szlaków pieszych i rowerowych oraz potencjał ich dalszego rozwoju i lepszego oznakowania mogą zachęcić do wędrówek i wycieczek rowerowych.54 Rozwój ścieżek edukacyjnych, programów przyrodniczych z przewodnikiem oraz centrów informacji turystycznej może wzbogacić doświadczenia odwiedzających i promować świadomość ekologiczną. Programy interpretacyjne mogą pogłębić wiedzę i docenienie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego parku.

• Wykorzystanie Znaczenia Historycznego Wielunia
  Historia Wielunia, zwłaszcza wydarzenia z 1 września 1939 roku, stanowią unikalny aspekt tożsamości miasta, który może przyciągać turystykę historyczną.32 Tragiczna historia bombardowania miasta na początku II wojny światowej oferuje specyficzną narrację dla turystów zainteresowanych tym okresem. Istnieje potencjał do tworzenia historycznych pieszych wycieczek, wystaw i wydarzeń upamiętniających przeszłość miasta. Muzeum Ziemi Wieluńskiej i jego oddziały odgrywają ważną rolę w zachowaniu i interpretacji historii i kultury regionu.5 Możliwe jest również opracowanie tematycznych szlaków łączących miejsca historyczne w Wieluniu i okolicach, potencjalnie nawiązujących do „Szlaku Jury Wieluńskiej”.63 Tematyczne trasy mogą zapewnić strukturalny i angażujący sposób zwiedzania wielu atrakcji i poznawania specyficznych aspektów dziedzictwa regionu.

• Zgodność z Regionalnymi Strategiami Rozwoju
  „Strategia Rozwoju Gminy Wieluń 2025” 3 oraz „Projekt Strategii rozwoju ponadlokalnego regionu ziemi wieluńskiej na lata 2023-2030” 4 podkreślają znaczenie rozwoju turystyki dla regionu. Dostosowanie inicjatyw turystycznych do tych strategii zapewnia ich wsparcie polityczne i potencjalną możliwość finansowania. Strategie te kładą nacisk na wykorzystanie naturalnego i kulturowego dziedzictwa regionu dla celów turystycznych.3 W „Strategii Rozwoju Gminy Wieluń 2025” 3 wspomniano o potencjale rozwoju aktywnej turystyki w oparciu o szlaki tematyczne. Istniejący „Nadwarciański Szlak Bursztynowy” 4 stanowi kulturową trasę z potencjałem turystycznym.

6. Ocena Lokalnego Sektora Turystyki

• Mocne Strony Turystyki w Regionie Wieluńskim
  Region Wieluński posiada bogate dziedzictwo historyczne i kulturowe, w tym średniowieczną przeszłość Wielunia i jego znaczenie w kontekście II wojny światowej.31 Naturalne piękno i walory ekologiczne Załęczańskiego Parku Krajobrazowego, z unikalnym krajobrazem rzeki i różnorodnymi ekosystemami, również stanowią silną stronę.45 Dostępna jest różnorodność atrakcji, w tym muzea, miejsca historyczne, rezerwaty przyrody, szlaki piesze i rowerowe oraz możliwości uprawiania turystyki wodnej.31 Istnieją plany strategiczne rozwoju, które uznają znaczenie turystyki dla przyszłości regionu.3 Dostępna jest również baza noclegowa, oferująca różne opcje zakwaterowania.23 Połączenie głębi historycznej i piękna przyrody zapewnia silną i zróżnicowaną ofertę turystyczną. Istnienie planowania strategicznego wskazuje na zaangażowanie w rozwój sektora.

• Słabe Strony i Wyzwania Sektora
  Brak kompleksowych i łatwo dostępnych danych statystycznych dotyczących ruchu turystycznego (odwiedzający muzea, kontakty z punktami informacji, obłożenie obiektów noclegowych) stanowi istotną słabość.3 Ogranicza to możliwość dokładnej oceny obecnego stanu turystyki, śledzenia trendów i mierzenia efektywności działań marketingowych i rozwojowych. „Projekt Strategii rozwoju ponadlokalnego regionu ziemi wieluńskiej na lata 2023-2030” 4 sugeruje potencjalnie ograniczoną organizację i koordynację działań promocyjnych. Może istnieć potrzeba poprawy oznakowania i infrastruktury, zwłaszcza szlaków w Załęczańskim Parku Krajobrazowym.61 „Strategia Rozwoju Gminy Wieluń 2025” 3 wskazuje na brak tanich noclegów i słabo zorganizowany punkt informacji turystycznej jako słabe strony. „Projekt Strategii rozwoju ponadlokalnego regionu ziemi wieluńskiej na lata 2023-2030” 4 zauważa słabo rozwiniętą bazę gastronomiczną, z brakiem oferty kuchni regionalnej w niektórych obszarach.

• Możliwości Rozwoju i Wzmocnienia
  Istnieje wiele możliwości rozwoju i wzmocnienia sektora turystyki w Regionie Wieluńskim. Opracowanie i promocja tematycznych szlaków turystycznych opartych na historii, przyrodzie i kulturze 3 może przyciągnąć nowych turystów. Poprawa doświadczeń odwiedzających kluczowe atrakcje poprzez lepszą interpretację, infrastrukturę i usługi jest kluczowa. Wzmocnienie gromadzenia i analizy danych związanych z turystyką może wesprzeć planowanie i działania marketingowe. Poprawa organizacji i koordynacji promocji turystyki z udziałem wszystkich lokalnych interesariuszy jest niezbędna. Zachęcanie do rozwoju bardziej zróżnicowanej bazy noclegowej, w tym opcji budżetowych, może zwiększyć dostępność regionu. Wspieranie rozwoju lokalnej gastronomii, z naciskiem na promocję kuchni regionalnej, może wzbogacić ofertę turystyczną. Wykorzystanie bliskości innych regionów i potencjału przyciągania turystów krajowych i zagranicznych również stanowi szansę. Rosnące zainteresowanie turystyką przyrodniczą i dziedzictwa kulturowego można wykorzystać do dalszego rozwoju regionu.

7. Rekomendacje dla Rozwoju Turystyki

• Wdrożyć system systematycznego gromadzenia i analizowania kluczowych danych statystycznych dotyczących turystyki (odwiedzający muzea, zapytania w punktach informacji, obłożenie obiektów noclegowych).

• Opracować kompleksową strategię turystyki, która będzie opierać się na istniejących planach rozwoju regionalnego i uwzględniać zidentyfikowane słabe strony.

• Poprawić doświadczenia odwiedzających w Muzeum Ziemi Wieluńskiej i jego oddziałach poprzez interaktywne wystawy, informacje w różnych językach i wydłużenie godzin otwarcia.

• Wzmocnić organizację i zasoby Punktu Informacji Turystycznej, potencjalnie włączając w to silniejszą obecność online i wydłużenie godzin otwarcia, zwłaszcza w szczycie sezonu turystycznego.

• Zainwestować w rozwój i utrzymanie infrastruktury turystycznej, zwłaszcza szlaków pieszych i rowerowych w Załęczańskim Parku Krajobrazowym, z jasnym i informacyjnym oznakowaniem.

• Zachęcać do rozwoju szerszej gamy opcji zakwaterowania, w tym bardziej przystępnych cenowo, takich jak hostele czy dobrze wyposażone kempingi.

• Wspierać rozwój lokalnej gastronomii poprzez zachęcanie restauracji do oferowania kuchni regionalnej i lokalnych produktów.

• Opracować i promować tematyczne szlaki turystyczne łączące kluczowe atrakcje historyczne, kulturalne i przyrodnicze regionu.

• Stworzyć jednolitą strategię marketingową i brandingową dla Regionu Wieluńskiego jako destynacji turystycznej, podkreślając jego unikalne walory.

• Wspierać współpracę i partnerstwa między samorządem lokalnym, przedsiębiorstwami turystycznymi, instytucjami kultury i organizacjami społecznymi w celu promowania spójnego i efektywnego podejścia do rozwoju turystyki.

• Badać możliwości przyciągania określonych segmentów turystów, takich jak miłośnicy historii, entuzjaści przyrody i aktywni podróżnicy, poprzez ukierunkowane kampanie marketingowe.

8. Wnioski

Region Wieluński posiada znaczący potencjał jako atrakcyjna destynacja turystyczna, opierająca się na bogatym dziedzictwie historycznym i naturalnym pięknie. Niemniej jednak, pełne wykorzystanie tego potencjału wymaga strategicznego podejścia i skoordynowanych działań. Poprawa dostępu do danych statystycznych, inwestycje w infrastrukturę i promocję, a także wspieranie lokalnej bazy noclegowej i gastronomicznej są kluczowe dla wzmocnienia sektora turystyki. Realizacja przedstawionych rekomendacji może przyczynić się do zrównoważonego wzrostu turystyki i zwiększenia atrakcyjności Regionu Wieluńskiego jako rozpoznawalnego i cenionego celu podróży w Polsce.

Zostaw Komentarz

Nazwa (wymagane)

E-Mail (nie będzie publikowany) (wymagane)

Strona

Cytowane prace

1. Punkt Informacji Turystycznej - Wieluński Dom Kultury, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://wdkwielun.pl/41-punkt-informacji-turystycznej

2. Dostępność komunikacyjna i baza turystyczna Ziemi Wieluńskiej - Wieluński Dom Kultury, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://wdkwielun.pl/41-punkt-informacji-turystycznej/948-dostepnosc-komunikacyjna-i-baza-turystyczna-ziemi-wielunskiej

3. STRATEGIA ROZWOJU GMINY WIELUŃ 2025 - bip.um.wielun, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.bip.um.wielun.pl/res/serwisy/bip-umwielun/komunikaty/_002_397014.pdf

4. dzialoszyn.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://dzialoszyn.pl/wp-content/uploads/2024/07/projekt_07.2024_Strategia-Rozwoju-Ponadlokalnego-Regionu-Ziemi-Wielunskiej-na-lata-2023-2030.pdf

5. Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu - Dwór w Ożarowie, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://muzeum.wielun.pl/

6. BIP: Informacje podstawowe, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://bip-mzw.um.wielun.pl/

7. Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu – Wikipedia, wolna encyklopedia, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Wielu%C5%84skiej_w_Wieluniu

8. INFORMACJE - Muzeum Ziemi Wieluńskiej, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://muzeum.wielun.pl/informacje/

9. Muzeum - UM Wieluń, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.wielun.pl/zabytki/wielun/muzeum.html

10. Historia i zabytki miasta Wieluń - Dzień Dobry TVN, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://dziendobry.tvn.pl/podroze/polska/wielun-historia-miasta-co-warto-tam-zobaczyc-da299618-ls5344429

11. Ekran pokazujący piękno i historię Wielunia – nowość w Muzeum Ziemi Wieluńskiej (zdjęcia), otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.radiozw.com.pl/ekran-pokazujacy-piekno-i-historie-wielunia-nowosc-w-muzeum-ziemi-wielunskiej/

12. Gwatemala - wzory kultur u stóp wulkanów - Muzeum Etnograficzne w Krakowie, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://etnomuzeum.eu/wystawy-czasowe/gwatemala-wzory-kultur-u-stop-wulkanow

13. Strona główna - UM Wieluń, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.um.wielun.pl/?page=turow-2&start=238

14. Noc Muzeów 2024 w Wieluniu. Atrakcji nie brakuje | Wieluń Nasze Miasto, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://wielun.naszemiasto.pl/noc-muzeow-2024-w-wieluniu-atrakcji-nie-brakuje/ar/c13-9706825

15. Muzea w 2019 roku - Statystyka muzeów, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://statystykamuzeow.pl/storage/do%20pobrania/Publikacje/RAPORT-Muzea-w-2019.pdf

16. No. 169 Ratusz i Brama Krakowska w Wieluniu - Znaczki Turystyczne, otwierano: kwietnia 8, 2025, http://www.znaczki-turystyczne.pl/znaczkowe-miejsca-turystyczne/ratusz-i-brama-krakowska-w-wieluniu-c169

17. Wieluń – Wikipodróże, wolny przewodnik turystyczny, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://pl.wikivoyage.org/wiki/Wielu%C5%84

18. Tablice informacyjne na wjazdach do Wielunia | Wieluń Nasze Miasto, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://wielun.naszemiasto.pl/tablice-informacyjne-na-wjazdach-do-wielunia/ar/c4-1505593

19. BIURO RZECZY ZNALEZIONYCH - BIP - powiat-wielun.finn.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.powiat-wielun.finn.pl/bipkod/19925894?showArchive=true

20. Zintegrowana Strategia Rozwoju Powiatu Wieluńskiego 2014-2020 - Powiat Wieluński, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://powiat.wielun.pl/files/38017/_032_381266.pdf

21. Magnes Turysty: Strona główna, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://magnesturysty.pl/

22. ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WIELUŃ TEKST ZMIANY - bip.um.wielun, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.bip.um.wielun.pl/res/serwisy/pliki/28820499?version=1.0

23. Noclegi - Wieluński Dom Kultury, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://wdkwielun.pl/41-punkt-informacji-turystycznej/945-noclegi

24. Załęcze Wielkie noclegi, nocleg w Załęczu Wielkim (Pątnów / wieluński / łódzkie) od 40zł: kwatery, hotele, domki - Meteor-turystyka.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://meteor-turystyka.pl/noclegi,zalecze-wielkie,0.html

25. Noclegi w Załęczańskim Parku Krajobrazowym, Załęczański Park Krajobrazowy - e-Turysta, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://e-turysta.pl/noclegi-zaleczanski-park-krajobrazowy/

26. Resort Stara Wieś: odkryj spokojne zacisze w sam raz na urlop!, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.starawies.com.pl/natura

27. Resort i SPA Stara Wieś – komfortowe domki letniskowe i apartamenty!, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.starawies.com.pl/

28. Ośrodki Wypoczynkowe Załęczański Park Krajobrazowy - Tani Nocleg » e-turysta.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://e-turysta.pl/osrodki-wypoczynkowe-zaleczanski-park-krajobrazowy/

29. meteor24.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://meteor24.pl/noclegi/hotele/parki/zaleczanski-park-krajobrazowy,122.html

30. Resort Stara Wieś, Załęcze Małe (aktualne ceny na rok 2025) - Booking.com, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.booking.com/hotel/pl/resort-stara-wies.pl.html

31. Wieluń – Wikipedia, wolna encyklopedia, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://pl.wikipedia.org/wiki/Wielu%C5%84

32. Wieluń (łódzkie) - przewodnik po mieście - Antek w podróży, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://antekwpodrozy.pl/237-wielun-lodzkie-przewodnik-po-miescie

33. Wieluń - Historia - Interaktywny Portal Turystyczny Perły Polski, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.perlypolski.pl/miasta-i-wsie/historia/121-wielun/297

34. Historia miejscowości - Wieluń - Wirtualny Sztetl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/w/273-wielun/96-historia-miejscowosci/67987-historia-miejscowosci

35. Wieluń. Atrakcje, które warto zwiedzić - PolskieSzlaki.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.polskieszlaki.pl/wielun.html

36. Wieluń i okolice czyli w poszukiwaniu Polski drewnianej - PTSM, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://ptsmlodz.pl/2021/03/wielun-i-okolice-czyli-w-poszukiwaniu-polski-drewnianej/

37. O Wieluniu - Gmina Wieluń, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.um.wielun.pl/o-wieluniu.html

38. Wieluń: ratusz punktem widokowym? - Dziennik Łódzki, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://dzienniklodzki.pl/wielun-ratusz-punktem-widokowym/ar/333811

39. Atrakcje Wielunia na każdą porę roku - Wieluń i województwko Łódzkie, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://pszs-wielun.pl/atrakcje-wielunia-na-kazda-pore-roku.htm

40. Atrakcje turystyczne w Wieluniu i powiecie. Co zobaczyć? Oto najciekawsze zabytki, perełki przyrodnicze i inne ciekawe miejsca ZDJĘCIA | Wieluń Nasze Miasto, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://wielun.naszemiasto.pl/atrakcje-turystyczne-w-wieluniu-i-powiecie-co-zobaczyc-oto/ar/c7-8274092

41. Atrakcje Wieluń, co zwiedzać, ciekawe miejsca w Wieluniu - Nocowanie.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.nocowanie.pl/atrakcje/wielun/

42. en.wikipedia.org, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Za%C5%82%C4%99cze_Landscape_Park

43. Załęczański Park Krajobrazowy - na Wielkim Łuku Warty! | PolskieSzlaki.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.polskieszlaki.pl/zaleczanski-park-krajobrazowy.htm

44. Załęczański Park Krajobrazowy - Szlak Orlich Gniazd, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://orlegniazda.pl/poi/3749/zaleczanski-park-krajobrazowy

45. Turystyka - zpkwł, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://parkilodzkie.pl/spk/turystyka

46. Atrakcje Załęczańskiego Parku Krajobrazowego - www.nasze.fm, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.nasze.fm/news,35476

47. Załęczański Park Krajobrazowy - Jura Krakowsko-Częstochow, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://jura.slaskie.travel/poi/3749/l/search?stype=routes&phrase=&area=34943&city=&category=0&trip_method[]=8

48. Załęczański Park Krajobrazowy - Ready for Boarding, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.readyforboarding.pl/tematy/zaleczanski-park-krajobrazowy

49. Załęczański Park Krajobrazowy, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://uglipie.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=121&Itemid=143

50. Załęczański Park Krajobrazowy - Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.zpk.com.pl/parki-krajobrazowe/zaleczanski-park-krajobrazowy

51. Załęczański PK - zpkwł, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://parkilodzkie.pl/spk/zaleczanski-pk

52. O parku - zpkwł, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://parkilodzkie.pl/spk/zaleczanski-pk/o-parku

53. Strona główna - Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, otwierano: kwietnia 8, 2025, http://www.zpk.com.pl/?ref=xranks&iccaldate=2017-1-1

54. Załęczański Park Krajobrazowy – Wikipedia, wolna encyklopedia, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://pl.wikipedia.org/wiki/Za%C5%82%C4%99cza%C5%84ski_Park_Krajobrazowy

55. Załęczański Park Krajobrazowy i okolice – Wyżyna Wieluńska część północna Jury Polskiej: mapa geoturystyczna 1:50 000, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.pgi.gov.pl/oferta-inst/wydawnictwa/atlasy-i-mapy/geologiczno-turystyczne/5904-zaczaski-park-krajobrazowy.html

56. [18] Załęczański Park Krajobrazowy - ptaki.info, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://ptaki.info/index_esciezki.php?dzial=2&kat=8&art=18

57. Załęczański Park Krajobrazowy | BIP - Urząd Gminy Lipie, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.bip.lipie.akcessnet.net/index.php?idg=3&id=1540&x=77&y=3

58. Załęczański Park Krajobrazowy z Bukowce – trasa spacerowa przy Warcie, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.decathlon-outdoor.com/pl/explore/poland/zaleczanski-park-krajobrazowy-z-bukowce-trasa-spacerowa-przy-warcie-666ff3911910f

59. Załęczański Park Krajobrazowy – atrakcje + [mapa] - SENIORKA Z PLECAKIEM, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://seniorka-z-plecakiem.pl/zaleczanski-park-krajobrazowy-atrakcje-mapa/

60. Załęczański Park Krajobrazowy - idealny odpoczynek nad Wartą - Zbierajsie.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://zbierajsie.pl/zaleczanski-park-krajobrazowy/

61. Ziemia wieluńska i Załęczański Łuk Warty - Rowerem Po Śląsku, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://roweremposlasku.pl/ziemia-wielunska-i-zaleczanski-luk-warty/

62. Rowerowy - Wokół Łuku Warty - Szlaki turystyczne - Turystyka - Gmina Wierzchlas, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.wierzchlas.pl/asp/rowerowy---wokol-luku-warty,157,,1

63. Szlaki turystyczne - Parki Krajobrazowe, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://parkilodzkie.pl/spk/turystyka/szlaki-turystyczne

64. Załęczański Park Krajobrazowy - co warto zobaczyć? - MyNaSzlaku, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://mynaszlaku.pl/zaleczanski-park-krajobrazowy-co-warto-zobaczyc/

65. Trasa piesza Szlak rezerwatów przyrody Załęczańskiego Parku Krajobrazowego - Traseo, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.traseo.pl/trasa/szlak-rezerwatow-przyrody-zaleczanskiego-parku-krajobrazowego

66. Załęczański Park Krajobrazowy - Jura Krakowsko-Częstochow, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://jura.travel/nature/3749/zaleczanski-park-krajobrazowy

67. Rowerem po parku - Aktywnie w Załęczu, otwierano: kwietnia 8, 2025, http://aktywniewzaleczu.pl/rowerem-po-parku/

68. Załęczański Park Krajobrazowy - rodzinne rowerowe wakacje - Rowerem Po Śląsku, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://roweremposlasku.pl/zaleczanski-park-krajobrazowy-rodzinne-rowerowe-wakacje/

69. Załęczański Park Krajobrazowy - Trasy MTB - Traseo, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.traseo.pl/trasy/kategoria/rower-gorski/query/Za%C5%82%C4%99cza%C5%84ski+Park+Krajobrazowy

70. Załęczański Park Krajobrazowy - Trasy rowerowe - Traseo, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.traseo.pl/trasy/query/Za%C5%82%C4%99cza%C5%84ski%20Park%20Krajobrazowy/kategoria/rowerowe

71. Trasy piesze - Załęczański Park Krajobrazowy, Bobrowniki - Traseo, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.traseo.pl/trasy/query/Za%C5%82%C4%99cza%C5%84ski+Park+Krajobrazowy/kategoria/piesze/page/1

72. Szlaki turystyczne - zpkwł, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://parkilodzkie.pl/spk/spk/galeria/kultura/16-kultura/detail/254-716-22zt8

73. Trasa piesza Zaleczanski Park Krajobrazowy - Traseo, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.traseo.pl/trasa/zaleczanski-park-krajobrazowy-7

74. Załęczański Park Krajobrazowy - Parki Krajobrazowe, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://parkilodzkie.pl/images/ZPKWL/wydawnictwa/mapy-2021/Mapa_Zaleczanskiego_PK_1.40.000_2021_str.1.pdf

75. Najlepsze miejsca na rodzinne spacery w Wieluniu - Wieluń i województwko Łódzkie, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://pszs-wielun.pl/najlepsze-miejsca-na-rodzinne-spacery-w-wieluniu.htm

76. Taras widokowy zamiast 17-metrowej wieży przy drodze Olewin-Wierzchlas FOTO | Wieluń Nasze Miasto, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://wielun.naszemiasto.pl/taras-widokowy-zamiast-17-metrowej-wiezy-przy-drodze-olewin/ar/c7-7661307

77. LUTUTÓW: Kościelna wieża punktem widokowym? - Radio SUD, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.radiosud.pl/fakty/koscielna-wieza-punktem-widokowym-3997

78. Ożarów pow. wieluński (woj. łódzkie) - Punkty widokowe - Nocowanie.pl, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.nocowanie.pl/punkty_widokowe/ozarow_3/

79. „Ukraina przed wiekami” – w Muzeum Ziemi Wieluńskiej otwarto nową wystawę (zdjęcia), otwierano: kwietnia 8, 2025, https://www.radiozw.com.pl/ukraina-przed-wiekami-w-muzeum-ziemi-wielunskiej-otwarto-nowa-wystawe-zdjecia/

80. Śląska biblioteka Publiczna1-:, otwierano: kwietnia 8, 2025, https://sbc.org.pl/Content/270164/iii5016-1931-00-0001.pdf