Młodzieżowe Drużyny Ochotniczej Straży Pożarnej w Wieluniu i Okolicach.

Straż Pożarna w Wieluniu i Powiecie Wieluńskim: Historia, Współczesność i Rola Społeczna

1. Wprowadzenie

System ochrony przeciwpożarowej w Polsce opiera się na dwóch filarach: zawodowej Państwowej Straży Pożarnej (PSP) oraz rozbudowanej sieci Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP). Ta dualistyczna struktura jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom, szczególnie w regionach takich jak Ziemia Wieluńska, gdzie zarówno profesjonalne jednostki, jak i lokalne oddziały ochotnicze odgrywają niezastąpioną rolę. Niniejszy raport ma na celu przedstawienie kompleksowego obrazu historii, obecnej sytuacji, wyposażenia oraz specyfiki działania Komendy Powiatowej PSP w Wieluniu oraz jednostek OSP funkcjonujących na terenie miasta i powiatu wieluńskiego, włączając w to informacje o Młodzieżowych Drużynach Pożarniczych (MDP) oraz Dziecięcych Drużynach Pożarniczych (DDP).

Wieluń, miasto o bogatej i niekiedy tragicznej historii, naznaczonej szczególnie przez bombardowanie 1 września 1939 roku ¹, od lat polega na zaangażowaniu i profesjonalizmie swoich strażaków. Działalność straży pożarnej jest tu nierozerwalnie związana z historią lokalnej społeczności, jej odpornością i zdolnością do niesienia pomocy w najtrudniejszych chwilach.² Raport ten, opierając się na dostępnych danych, przedstawi ewolucję i obecny stan tej kluczowej służby publicznej w regionie.

2. Państwowa Straż Pożarna w Wieluniu

A. Historia i Rozwój Jednostki Zawodowej

Chociaż szczegółowe informacje dotyczące dokładnej daty i okoliczności powstania zawodowej struktury straży pożarnej w Wieluniu w formie dzisiejszej Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej (KP PSP) są ograniczone w dostępnych źródłach, jej rozwój wpisuje się w ogólnopolskie procesy reorganizacji ochrony przeciwpożarowej, szczególnie te po II wojnie światowej. Powstanie profesjonalnej jednostki było odpowiedzią na rosnące potrzeby w zakresie specjalistycznego ratownictwa i koordynacji działań, uzupełniając wieloletnią działalność Ochotniczych Straży Pożarnych, takich jak historyczna OSP Wieluń.² Z biegiem lat jednostka ewoluowała, dostosowując swoją strukturę i zadania do zmieniających się wyzwań, stając się kluczowym elementem systemu bezpieczeństwa powiatu.

Obecnie oficjalną siedzibą Komendy Powiatowej PSP w Wieluniu jest budynek przy ulicy Wodnej 1, 98-300 Wieluń.⁴ Kontakt z jednostką możliwy jest pod numerem telefonu 43 843 44 23 oraz adresem e-mail wielun@lodzkie.straz.gov.pl.⁵ Oficjalna strona internetowa komendy znajduje się pod adresem https://www.gov.pl/web/kppsp-wielun.⁴ Warto odnotować, że w przeszłości funkcjonowały inne adresy kontaktowe i strony internetowe ⁹, co może świadczyć o wcześniejszych strukturach organizacyjnych lub po prostu o dezaktualizacji starszych informacji. Przejście na domenę gov.pl jest odzwierciedleniem ogólnokrajowej tendencji do standaryzacji i centralizacji cyfrowej obecności administracji publicznej. Taka unifikacja, choć może ograniczać unikalny, lokalny charakter dawnych stron, ma na celu ujednolicenie dostępu do informacji i jest częścią szerszego procesu profesjonalizacji PSP oraz integracji z krajową infrastrukturą rządową.⁴

B. Struktura, Zadania i Personel

Komenda Powiatowa PSP w Wieluniu funkcjonuje jako jednostka organizacyjna Państwowej Straży Pożarnej na szczeblu powiatowym, będąc częścią wojewódzkich struktur PSP w Łodzi oraz elementem powiatowej administracji zespolonej.¹¹ Wewnętrzna struktura komendy, choć nie w pełni wyszczególniona w dostępnych materiałach, obejmuje typowe dla tego typu jednostek wydziały i sekcje odpowiedzialne za różne aspekty działalności. Przykładowo, jako jednostka odpowiedzialna za Biuletyn Informacji Publicznej (BIP) wymieniany jest Wydział Kontrolno-Rozpoznawczy i Organizacyjno-Kadrowy ⁵, co sugeruje istnienie podobnych komórek jak w innych komendach (np. Wydział Operacyjno-Rozpoznawczy, Sekcja Kwatermistrzowsko-Techniczna, Sekcja Organizacyjno-Kadrowa ¹²).

Kierownictwo jednostki odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu jej zasobami i działaniami.

Tabela 1: Kierownictwo KP PSP w Wieluniu

Stanowisko	Stopień	Imię i Nazwisko
Komendant Powiatowy PSP w Wieluniu	st. bryg.	Karol Bednarski
Z-ca Komendanta Powiatowego PSP w Wieluniu	st. bryg.	Jarosław Wasylik

Źródło: ⁷

Główne zadania KP PSP w Wieluniu koncentrują się na ochronie życia, zdrowia i mienia.⁸ Obejmują one szeroki zakres działań: od gaszenia pożarów, przez ratownictwo techniczne (np. przy wypadkach drogowych), ratownictwo chemiczne, po udzielanie pierwszej pomocy i prowadzenie działań ewakuacyjnych.⁸ Komenda pełni również funkcję koordynacyjną na terenie powiatu, dysponując siłami i środkami Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego (KSRG) oraz organizując i prowadząc akcje ratownicze.⁸ Ponadto, do jej obowiązków należą działania prewencyjne (Prewencja społeczna, Porady, Prewencja ⁷), nadzór i wsparcie dla jednostek OSP (Szkolenia OSP, Dofinansowania dla OSP ⁷), a nawet inicjowanie przedsięwzięć w zakresie kultury fizycznej i sportu.⁸

Personel komendy składa się zarówno z funkcjonariuszy w służbie mundurową, jak i pracowników cywilnych, którzy wspólnie realizują zadania jednostki.¹³ Współczesne wymogi administracyjne znajdują odzwierciedlenie w istnieniu specjalistycznych stanowisk, takich jak Inspektor Ochrony Danych czy Koordynator ds. dostępności, a także wdrożeniu Polityki Antykorupcyjnej.⁶

KP PSP w Wieluniu aktywnie uczestniczy w życiu publicznym regionu. Strażacy biorą udział w ważnych uroczystościach, takich jak obchody Dnia Strażaka ¹³ czy coroczne upamiętnienie ofiar bombardowania Wielunia z 1 września 1939 roku.¹ Jednostka angażuje się również w ćwiczenia i warsztaty doskonalące.⁷ Wysoki poziom operacyjny potwierdza informacja o rekordowej liczbie 1051 interwencji odnotowanych w jednym z poprzednich lat, w tym działań przy zdarzeniach trudnych i tragicznych, jak pożary z ofiarami śmiertelnymi.¹⁵ Ta intensywność działań ratowniczych, połączona z koniecznością pełnienia funkcji reprezentacyjnych i społecznych ¹, wskazuje na dwojaką presję spoczywającą na jednostce: utrzymanie stałej gotowości bojowej przy jednoczesnym byciu widocznym i aktywnym elementem lokalnej społeczności.

Współpraca między PSP a OSP jest fundamentem skutecznej ochrony przeciwpożarowej w powiecie. KP PSP w Wieluniu odgrywa rolę profesjonalnego rdzenia systemu, zapewniając szkolenia ⁷, koordynując działania i wspierając jednostki ochotnicze, co jest regularnie podkreślane podczas wspólnych uroczystości i w oficjalnych wypowiedziach.¹⁴ Ta synergia, oparta na wzajemnym szacunku i uznaniu ¹⁶, pozwala na efektywne wykorzystanie potencjału obu formacji dla zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom.

C. Wyposażenie i Zasoby

Nowoczesne i specjalistyczne wyposażenie jest niezbędne do skutecznego realizowania zadań przez Państwową Straż Pożarną.⁸ KP PSP w Wieluniu dysponuje flotą pojazdów pożarniczych, w tym standardowymi samochodami gaśniczymi oraz pojazdami specjalnymi.¹⁵ Wśród zasobów jednostki znajduje się również sprzęt dostosowany do specyficznych warunków terenowych powiatu wieluńskiego, takich jak skuter wodny, przydatny w akcjach na rzekach (np. Warcie) lub zbiornikach wodnych, oraz quad, umożliwiający dotarcie do trudno dostępnych miejsc.¹⁵ Posiadanie takiego specjalistycznego sprzętu świadczy o tym, że jednostka jest przygotowana do reagowania na różnorodne zagrożenia, wykraczające poza typowe pożary, i dysponuje zasobami, które mogą nie być dostępne we wszystkich jednostkach OSP. Inwestycje w nowoczesny sprzęt są kontynuowane, czego przykładem było poświęcenie nowego wozu bojowego podczas obchodów Dnia Strażaka.¹⁶

Niestety, dostępne materiały nie dostarczają szczegółowych informacji na temat historycznego wyposażenia zawodowej jednostki w Wieluniu. Można jednak zakładać, że ewolucja sprzętu PSP odzwierciedlała ogólnopolskie trendy w rozwoju techniki pożarniczej, przechodząc od prostszych narzędzi do zaawansowanych technologicznie pojazdów i urządzeń ratowniczych, co kontrastuje z bardziej udokumentowaną historią wyposażenia niektórych jednostek OSP.

3. Ochotnicze Straże Pożarne w Wieluniu i Powiecie

A. Jednostki OSP na Ziemi Wieluńskiej

Ochotnicze Straże Pożarne stanowią fundament systemu ochrony przeciwpożarowej w powiecie wieluńskim, tworząc gęstą sieć jednostek rozmieszczonych w poszczególnych gminach. Ich obecność jest szczególnie istotna na terenach wiejskich, gdzie często są pierwszymi ratownikami na miejscu zdarzenia.

Poniższa tabela przedstawia wykaz zidentyfikowanych jednostek OSP działających na terenie powiatu wieluńskiego, wraz z informacją o ich przynależności do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego (KSRG), o ile była dostępna w analizowanych materiałach.

Tabela 2: Jednostki OSP w Powiecie Wieluńskim (stan wg dostępnych źródeł)

Lp.	Nazwa jednostki	Adres/Miejscowość	Gmina	Status KSRG
1	OSP Bieniądzice	Bieniądzice 9A	Wieluń	Nie
2	OSP Bieniec	Bieniec 9A	Pątnów	Nie
3	OSP Brzoza	Brzoza 2	Biała	Nie
4	OSP Chorzyna	Chorzyna 13	Osjaków	Nie
5	OSP Chotów	Chotów 94B	Mokrsko	Nie
6	OSP Dąbrowa	Dąbrowa, ul. Św. Wawrzyńca 1	Wieluń	Nie
7	OSP Drobnice	Drobnice 119	Osjaków	Nie
8	OSP Dymek	Dymek 12	Ostrówek	Nie
9	OSP Dzietrzniki	Dzietrzniki 116	Pątnów	Nie
10	OSP Gaszyn	Gaszyn, ul. Strażacka 2	Wieluń	Nie ¹⁷, Wzmianka ¹⁸
11	OSP Głuchów	Głuchów 28	Konopnica	Nie
12	OSP Grębień	Grębień 78	Pątnów	Nie
13	OSP Gromadzice	Gromadzice 51	Czarnożyły	Nie
14	OSP Janów	Janów 14	Ostrówek	Nie
15	OSP Józefina	Józefina 25	Osjaków	Nie
16	OSP Kadłub	Kadłub 18	Wieluń	Nie
17	OSP Kamionka	Kamionka 38A	Pątnów	Nie
18	OSP Kamyk	Kamyk 43	Konopnica	Nie
19	OSP Kąty Czarnożylskie	Kąty Czarnożylskie 7A	Czarnożyły	Nie
20	OSP Kluski	Kluski 23	Pątnów	Nie
21	OSP Komorniki	Komorniki 38	Mokrsko	Nie
22	OSP Konopnica	Konopnica, ul. Rynek 11	Konopnica	Nie
23	OSP Kraszkowice	Kraszkowice, ul. Wieluńska 38	Wierzchlas	Tak ²⁰
24	OSP Krzeczów	Krzeczów, ul. Wczasowa 3	Wierzchlas	Nie ¹⁷, Wzmianka ²³
25	OSP Krzyworzeka	Krzyworzeka 168	Mokrsko	Nie
26	OSP Kurów	Kurów, Strażacka 3	Wieluń	Nie
27	OSP Łagiewniki	Łagiewniki 82a	Czarnożyły	Nie
28	OSP Łaszew	Łaszew Rządowy 96	Wierzchlas	Nie
29	OSP Łyskornia	Łyskornia 37	Biała	Nie
30	OSP Młynisko	Młynisko ¹⁷	Biała (?)	Wzmianka ²³
31	OSP Naramice	Naramice 48	Biała	Nie
32	OSP Niemierzyn	Niemierzyn 8	Ostrówek	Nie
33	OSP Nietuszyna	Nietuszyna 109	Ostrówek	Nie
34	OSP Okalew	Okalew 62	Ostrówek	Nie
35	OSP Olewin	Olewin 10	Wieluń	Nie
36	OSP Ożarów	Ożarów ¹⁷	Mokrsko	Wzmianka ²⁴
37	OSP Popowice	Popowice 103	Pątnów	Nie
38	OSP Przywóz	Przywóz 18B	Wierzchlas	Nie ¹⁷, Wzmianka ²³
39	OSP Raczyn	Raczyn 23	Czarnożyły	Nie
40	OSP Raduczyce	Raduczyce 55	Osjaków	Nie ¹⁷, Wzmianka ²³
41	OSP Ruda	Ruda, ul. Floriańska 3	Wieluń	Nie
42	OSP Rychłowice	Rychłowice 16	Wieluń	Nie
43	OSP Sieniec	Sieniec 27	Wieluń	Nie ²⁵
44	OSP Słupsko	Słupsko 29A	Mokrsko	Nie ¹⁷, Wzmianka ²⁶
45	OSP Staw	Staw 20a	Czarnożyły	Nie ¹⁷, Wzmianka ²⁴
46	OSP Strobin	Strobin 44	Konopnica	Nie
47	OSP Toplin	Toplin 15	Skomlin	Nie
48	OSP Toporów	Toporów, ul. Nadwarciańska 1	Wierzchlas	Nie
49	OSP Turów	Turów 91	Wieluń	Nie
50	OSP Urbanice	Urbanice 22A	Wieluń	Nie
51	OSP Walków	Walków 17	Osjaków	Nie
52	OSP Wichernik	Wichernik 68	Skomlin	Nie
53	OSP Widoradz	Widoradz 70A	Wieluń	Nie ²⁸
54	OSP Wielgie	Wielgie 107B	Ostrówek	Tak ²⁰
55	OSP Wieluń	Wieluń, ul. Kilińskiego 23	Wieluń	Aspirująca ²²
56	OSP Wierzchlas	Wierzchlas ¹⁷	Wierzchlas	Wzmianka ²⁷
57	OSP Wiktorów	Wiktorów 34	Biała	Nie ³⁰
58	OSP Wola Rudlicka	Wola Rudlicka 31	Ostrówek	Nie
59	OSP Wrońsko	Wrońsko 29	Konopnica	Nie
60	OSP Wróblew	Wróblew 44	Skomlin	Nie
61	OSP Wydrzyn	Wydrzyn 59A	Czarnożyły	Nie ¹⁷, Wzmianka ²³
62	OSP Zabłocie	Góry Świątkowskie 1	Biała	Nie
63	OSP Załęcze Małe	Załęcze Małe 33	Pątnów	Nie ¹⁷, Wzmianka ²³
64	OSP Załęcze Wielkie	Załęcze Wielkie 46	Pątnów	Tak ²⁰

Źródła: 17

(Uwaga: Lista może nie być wyczerpująca; status KSRG oparty na dostępnych informacjach; niektóre jednostki wymienione w różnych źródłach bez pełnych danych adresowych)

Kluczowym elementem współczesnego systemu ratowniczego jest Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG). Jest to zintegrowany system, który łączy wybrane, najlepiej wyszkolone i wyposażone jednostki OSP z jednostkami PSP, umożliwiając skoordynowane i efektywne reagowanie na zdarzenia. Włączenie do KSRG jest znaczącym wyróżnieniem dla jednostki OSP, potwierdzającym jej wysoki potencjał ratowniczy. W ostatnim czasie do KSRG na terenie powiatu wieluńskiego włączono trzy jednostki: OSP Wielgie, OSP Kraszkowice oraz OSP Załęcze Wielkie.²⁰ Proces ten wymagał podpisania trójstronnych porozumień pomiędzy Komendantem Powiatowym PSP, wójtami odpowiednich gmin (Ostrówek, Wierzchlas, Pątnów) oraz przedstawicielami samych jednostek OSP.²² Włączenie do systemu następuje zazwyczaj na okres 5 lat.²⁰

Podział na jednostki należące do KSRG i te pozostające poza systemem ¹⁷ wskazuje na istnienie zróżnicowanego poziomu gotowości operacyjnej i potencjału ratowniczego w ramach sieci OSP w powiecie. Przynależność do KSRG wiąże się z wyższymi wymaganiami dotyczącymi wyszkolenia i sprzętu, ale prawdopodobnie także z większym dostępem do funduszy i szkoleń. Stanowi to cel rozwojowy dla wielu jednostek, co odzwierciedla krajową politykę wzmacniania najsilniejszych ogniw ochotniczego ratownictwa.

Jednak droga do KSRG nie zawsze jest prosta, nawet dla aktywnych jednostek. Przykładem jest OSP Wieluń, opisywana jako jedna z najczęściej interweniujących jednostek w powiecie ²², która mimo posiadania wymaganego sprzętu (w tym nowego wozu) i wyszkolonej kadry, a także poparcia ze strony KP PSP, napotykała na przeszkody w procesie akcesyjnym, wskazując na potrzebę decyzji ze strony władz miejskich.²² Dodatkowo, wcześniejsze wzmianki o trudnych warunkach lokalowych tej jednostki ³¹ mogą sugerować, że czynniki infrastrukturalne lub administracyjno-polityczne mogą odgrywać rolę w procesie włączania do KSRG, obok czysto operacyjnych kryteriów. Pokazuje to złożoną zależność pomiędzy aspiracjami OSP, wsparciem PSP a decyzjami samorządu lokalnego.

B. Zarys Historyczny Wybranych Jednostek

Historia poszczególnych jednostek OSP jest często odzwierciedleniem historii lokalnych społeczności, ich potrzeb, wyzwań i wspólnych przedsięwzięć.

OSP Wieluń: Jest to jedna z najstarszych jednostek w regionie, której korzenie sięgają około 1877 roku ², co oznacza ponad 147 lat służby. Już w pierwszych latach istnienia strażacy ochotnicy brali udział w akcjach ratowniczych, jak podczas groźnego pożaru drewnianej zabudowy przedmieścia 6 lipca 1877 roku.³ Szczególnie tragiczną kartą w historii jednostki, jak i całego miasta, jest 1 września 1939 roku, kiedy to wieluńscy strażacy ochotnicy nieśli pomoc ofiarom bombardowania, które rozpoczęło II wojnę światową.² Jednostka nieustannie się rozwija, czego dowodem jest niedawne pozyskanie nowego samochodu ratowniczo-gaśniczego.²
OSP Sieniec: Początki tej jednostki sięgają trudnego okresu okupacji hitlerowskiej, jednak formalne jej powołanie nastąpiło tuż po wyzwoleniu, 15 maja 1945 roku, na zebraniu z udziałem przedstawiciela Komendy Powiatowej Straży Pożarnych.²⁵ Historia OSP Sieniec to przykład powojennej mobilizacji społecznej – ważnymi momentami było otrzymanie motopompy w 1963 roku oraz wieloletni wysiłek mieszkańców zwieńczony oddaniem do użytku w 1978 roku Domu Ludowo-Strażackiego, zbudowanego w dużej mierze pracą społeczną.²⁵
OSP Widoradz: Jednostka ta powstała około 1922 roku i w czerwcu 2022 roku obchodziła uroczyście swoje 100-lecie.²⁸ Jubileusz był okazją do przypomnienia historii, odznaczenia sztandaru, odsłonięcia pamiątkowej tablicy oraz uhonorowania zasłużonych druhów medalami i odznakami.²⁸
Zakładowa OSP Cukrownia „Wieluń”: Historia tej specyficznej jednostki, działającej przy zakładzie przemysłowym, sięga co najmniej 1923 roku, kiedy to została reaktywowana przez dyrektora cukrowni.³² Przeżywała ona okresy rozwoju (np. licząc 25 strażaków w okresie międzywojennym) i zmian (fluktuacja liczby członków: od 51 w 1972 do 23 w 1981 roku).³² Jednostka obchodziła swoje 50-lecie w 1962 roku. Z jej historią wiąże się również smutna ciekawostka – przedwojenny sztandar jednostki, ukryty na początku wojny, nigdy nie został odnaleziony.³²

Te przykłady pokazują, jak historie jednostek OSP splatają się z lokalnymi wydarzeniami – od pożarów w XIX wieku ³, przez tragedię II wojny światowej ² i trud powojennej odbudowy ²⁵, po rozwój przemysłu ³² i współczesne jubileusze.²⁸ Jednostki te są nie tylko służbami ratowniczymi, ale także żywymi kronikami lokalnego dziedzictwa.

C. Aktualna Działalność i Rola Społeczna

Podstawowym zadaniem jednostek OSP jest reagowanie na pożary, wypadki i inne miejscowe zagrożenia, często jako pierwsi na miejscu zdarzenia, we współpracy z PSP. Skuteczność systemu opiera się w dużej mierze na tej właśnie współpracy, co jest regularnie podkreślane przez przedstawicieli obu formacji.¹⁶

Jednak rola OSP, szczególnie na terenach wiejskich, wykracza daleko poza działania ratownicze. Druhowie uczestniczą w uroczystościach państwowych i kościelnych, zabezpieczają lokalne imprezy, a nierzadko sami są ich organizatorami lub współorganizatorami. Przykładem mogą być koncerty orkiestr dętych działających przy OSP (np. Słupsko, Wierzchlas ²⁷), spotkania integracyjne organizacji pozarządowych odbywające się w remizach OSP ³³, czy wspieranie zawodów sportowych, jak turnieje strzeleckie.¹⁹ Remizy OSP często pełnią funkcję lokalnych centrów kultury i aktywności społecznej, co było widoczne już w historii, np. przy budowie Domu Ludowo-Strażackiego w Sieńcu.²⁵

Utrzymanie gotowości bojowej wymaga ciągłego szkolenia, często koordynowanego przez KP PSP ⁷, oraz sprawdzania umiejętności podczas zawodów sportowo-pożarniczych.³⁴ Jednostki OSP działają w oparciu o pracę wolontariuszy, posiadając typową strukturę organizacyjną ze statutowymi władzami (Zarząd z Prezesem i Naczelnikiem, Komisja Rewizyjna).²⁵ Liczba członków w poszczególnych jednostkach jest zróżnicowana.

Finansowanie działalności OSP pochodzi z różnych źródeł. Istotną rolę odgrywają budżety gmin (co potwierdza zaangażowanie wójtów w proces włączania do KSRG ²²), wsparcie ze strony powiatu (np. poprzez konkursy grantowe dla NGO działających przy OSP ³³ lub nadzór starosty ³⁰), dotacje z programów regionalnych (np. z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego na sprzęt czy umundurowanie ¹⁸) oraz krajowych (np. dofinansowanie zakupu nowych samochodów ²⁴). Nie bez znaczenia jest również wsparcie ze strony lokalnych przedsiębiorstw i instytucji.¹⁶ Utrzymanie i rozwój infrastruktury, w tym remiz, może stanowić wyzwanie, jak sugerują wzmianki o trudnych warunkach lokalowych OSP Wieluń.³¹

Ta wielofunkcyjność OSP, łącząca zadania ratownicze z rolą centrum życia społecznego i kulturalnego, jest ich unikalną cechą. Zdolność do pozyskiwania środków z różnych źródeł oraz silne zakorzenienie w lokalnej społeczności są kluczowe dla ich funkcjonowania i rozwoju.

D. Sprzęt i Wyposażenie OSP

Obserwowalnym trendem jest stałe dążenie do modernizacji wyposażenia jednostek OSP. Kluczowe znaczenie ma pozyskiwanie nowoczesnych samochodów ratowniczo-gaśniczych, co znacząco podnosi potencjał operacyjny jednostki. W 2022 roku dofinansowanie na zakup nowych wozów otrzymały m.in. OSP Wieluń, OSP Ożarów i OSP Staw ²⁴, a OSP Wieluń faktycznie wzbogaciła się o nowy pojazd.² Wsparcie obejmuje również inne elementy wyposażenia, jak np. umundurowanie bojowe, na które środki pozyskało kilka jednostek z powiatu w ramach konkursu wojewódzkiego.²³

Należy jednak zakładać, że poziom wyposażenia poszczególnych jednostek OSP jest zróżnicowany. Jednostki włączone do KSRG muszą spełniać wyższe standardy sprzętowe, co często wiąże się z koniecznością posiadania nowocześniejszego i bardziej specjalistycznego sprzętu. Posiadanie odpowiedniego wyposażenia, zwłaszcza nowoczesnego samochodu, jest często warunkiem koniecznym lub bezpośrednim następstwem włączenia do KSRG.²² Dlatego dostęp do funduszy na zakup sprzętu ¹⁸ jest kluczowym czynnikiem determinującym możliwości rozwojowe i operacyjne jednostek OSP, wpływając na wspomniany wcześniej podział na jednostki KSRG i pozostałe.

Historia pokazuje ewolucję sprzętu na poziomie ochotniczym – od motopompy dla OSP Sieniec w 1963 roku ²⁵ po zakupy nowego sprzętu notowane w kronikach OSP Cukrownia.³² Współczesne inwestycje w wozy bojowe ² są kontynuacją tego procesu adaptacji do rosnących wymagań ratownictwa.

4. Młodzieżowe i Dziecięce Drużyny Pożarnicze (MDP i DDP)

Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze (MDP) oraz Dziecięce Drużyny Pożarnicze (DDP) stanowią ważny element działalności Ochotniczych Straży Pożarnych w powiecie wieluńskim, pełniąc kluczową rolę w edukacji, wychowaniu i zapewnieniu ciągłości pokoleniowej w strażackich szeregach.³⁵

Rola i Działalność:

Głównym celem MDP i DDP jest zainteresowanie dzieci i młodzieży (zazwyczaj w wieku od 6 do 18 lat 35) tematyką ochrony przeciwpożarowej, nauka podstawowych zasad bezpieczeństwa, umiejętności ratowniczych oraz obsługi sprzętu pożarniczego.35 Działalność ta kształtuje postawy obywatelskie, dyscyplinę, umiejętność pracy zespołowej i bezinteresownej służby.35 MDP i DDP są naturalnym zapleczem kadrowym dla dorosłych jednostek OSP.35

Typowe działania obejmują regularne zbiórki szkoleniowe ³⁵, ćwiczenia praktyczne, udział w zawodach sportowo-pożarniczych ³⁵, konkursach wiedzy, takich jak Ogólnopolski Turniej Wiedzy Pożarniczej „Młodzież Zapobiega Pożarom” (OTWP) ⁵⁰, a także uczestnictwo w obozach, piknikach, pokazach ratowniczych i akcjach społecznych.⁵⁵

Przykłady Aktywności w Powiecie Wieluńskim:

W powiecie wieluńskim działa wiele aktywnych drużyn młodzieżowych i dziecięcych. Przykładem jest OSP Bieniec (gmina Pątnów), gdzie Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza funkcjonuje już od 1972 roku 60, a obecnie prężnie działa również Dziecięca Drużyna Pożarnicza.56 Drużyny te regularnie uczestniczą w zawodach 44, organizują pokazy ratownicze oraz wydarzenia integracyjne, takie jak coroczny piknik rodzinny „Strażacki Fach”.55

Inne przykłady aktywnych drużyn w powiecie to m.in.:

OSP Konopnica: Posiada aktywną MDP ⁴⁰, która otrzymała dofinansowanie wojewódzkie.⁶² Jednostka była gospodarzem I Powiatowych Zawodów Sportowo-Pożarniczych MDP w sierpniu 2024 roku, w których wzięło udział blisko 300 młodych zawodników.⁴⁶ Członkowie MDP Konopnica zostali również uhonorowani za uratowanie życia tonącemu.⁶⁴
OSP Gaszyn (gmina Wieluń): Aktywna MDP ⁵⁹, która brała udział w zawodach gminnych ⁴⁷, biegu strażaka ⁴⁶ oraz otrzymała dofinansowanie wojewódzkie.⁶²
OSP Mokrsko: Posiada MDP ⁶⁶, która odwiedziła komendę policji ⁶⁶ i otrzymała dofinansowanie wojewódzkie.⁶² Jednostka brała udział w Międzygminnych Zawodach Sportowo-Pożarniczych w 2023 roku.⁴³
OSP Skomlin i OSP Wichernik (gmina Skomlin): Drużyny MDP z tych jednostek osiągały sukcesy w Powiatowych Zawodach Sportowo-Pożarniczych w 2022 roku (MDP Wichernik dziewczęta – 1. miejsce, MDP Skomlin chłopcy – 2. miejsce).⁴⁸
OSP Czarnożyły: Posiadała MDP już w 1997 roku.⁶⁷ Drużyny MDP i DDP z gminy Czarnożyły (Opojowice, Staw, Raczyn, Wydrzyn) brały udział w Międzygminnych Zawodach Sportowo-Pożarniczych w 2023 roku.⁴⁹
Jednostki z Gminy Biała: W Międzygminnych Zawodach Sportowo-Pożarniczych w 2023 roku uczestniczyły liczne drużyny MDP i DDP z OSP Biała, Młynisko, Brzoza, Zabłocie, Naramice i Łyskornia, odnosząc sukcesy w swoich kategoriach.⁴³
Jednostki z Gminy Wieluń: W Gminnych Zawodach Sportowo-Pożarniczych w 2022 roku rywalizowały drużyny MDP z OSP Kurów, Sieniec, Masłowice i Kadłub.⁴⁷ W 2024 roku odbył się I Turniej Halowej Piłki Nożnej MDP z terenu gminy Wieluń.⁶⁴
Jednostki z Gminy Pątnów: W Gminnych Zawodach Sportowo-Pożarniczych w 2024 roku brały udział drużyny MDP z OSP Bieniec, Pątnów i Grębień, a także odbył się pokaz DDP.⁴⁴

Wsparcie i Rozwój:

Działalność MDP i DDP jest wspierana na różnych szczeblach. Jednostki OSP mogą liczyć na dofinansowanie, np. z budżetu województwa łódzkiego, na zakup sprzętu treningowego, umundurowania czy organizację szkoleń i wyjazdów.62 W 2025 roku 10 jednostek OSP z powiatu wieluńskiego otrzymało takie wsparcie.62 Istnieją również platformy edukacyjne, takie jak ogólnopolski projekt „Stawiam na MDP”, które wspierają opiekunów drużyn.37

Aktywność Młodzieżowych i Dziecięcych Drużyn Pożarniczych w powiecie wieluńskim świadczy o silnym zaangażowaniu lokalnych społeczności w przekazywanie strażackich tradycji i wartości kolejnym pokoleniom, co jest kluczowe dla przyszłości ochrony przeciwpożarowej w regionie.

5. Ciekawostki i Znaczące Wydarzenia

Historia i działalność straży pożarnej w powiecie wieluńskim obfituje w interesujące fakty i ważne momenty:

Długowieczność OSP Wieluń: Założona około 1877 roku, jednostka może poszczycić się ponad 147-letnią historią służby społeczności.²
Strażacy 1 września 1939: Udział druhów z OSP Wieluń w akcji ratunkowej podczas bombardowania miasta, które stało się jednym z pierwszych aktów II wojny światowej, jest przejmującym świadectwem ich odwagi i poświęcenia.¹
Zaginiony Sztandar: Historia przedwojennego sztandaru Zakładowej OSP przy Cukrowni „Wieluń”, który został ukryty na początku wojny i nigdy nie odnaleziony, dodaje nutę tajemnicy do historii jednostki.³²
Wspólna Budowa: Zaangażowanie mieszkańców Sieńca w budowę Domu Ludowo-Strażackiego w latach 70. XX wieku jest przykładem siły lokalnej wspólnoty i znaczenia OSP jako jej integralnej części.²⁵
Jubileusze: Obchody 100-lecia OSP Widoradz ²⁸ oraz 50-lecia OSP Cukrownia ³² to ważne wydarzenia, podkreślające trwałość i znaczenie tych organizacji.
Rekord Interwencji: Odnotowanie przez KP PSP w Wieluniu rekordowej liczby 1051 zdarzeń w jednym z minionych lat świadczy o intensywności pracy zawodowych strażaków.¹⁵
Muzykalni Strażacy: Istnienie i aktywność orkiestr dętych przy jednostkach OSP, takich jak Czarnożyły, Słupsko czy Wierzchlas, które uświetniają lokalne wydarzenia koncertami ²⁷, ukazuje kulturotwórczą rolę straży.
Droga do KSRG: Trwające starania OSP Wieluń o włączenie do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, mimo jej dużej aktywności operacyjnej, stanowią interesujący przypadek ilustrujący złożoność tego procesu.²²
Młodzi Bohaterowie: Członkowie Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej w Konopnicy zostali uhonorowani za uratowanie życia tonącemu, co pokazuje znaczenie szkolenia i odwagi młodego pokolenia strażaków.⁶⁴
Aktywność MDP/DDP: Organizacja I Powiatowych Zawodów Sportowo-Pożarniczych MDP w Konopnicy w 2024 roku z udziałem blisko 300 uczestników ⁴⁶ oraz liczne sukcesy drużyn młodzieżowych i dziecięcych z różnych gmin powiatu w zawodach gminnych i międzygminnych ⁴³ świadczą o dynamicznym rozwoju tych formacji.

6. Podsumowanie

Ochrona przeciwpożarowa na Ziemi Wieluńskiej opiera się na synergicznym działaniu profesjonalnej Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Wieluniu oraz rozległej sieci Ochotniczych Straży Pożarnych. KP PSP stanowi trzon systemu, zapewniając specjalistyczne zasoby, koordynację działań oraz wsparcie merytoryczne dla jednostek OSP. Z kolei OSP, głęboko zakorzenione w lokalnych społecznościach, gwarantują powszechność ochrony, szybką reakcję na poziomie lokalnym oraz pełnią istotne funkcje społeczne i kulturalne.

Historia straży pożarnej w regionie, zwłaszcza Ochotniczych Straży Pożarnych sięgających korzeniami XIX wieku, jest nierozerwalnie związana z historią Ziemi Wieluńskiej, w tym z jej najbardziej tragicznymi momentami, jak bombardowanie Wielunia w 1939 roku. Jednostki OSP były i są nie tylko służbami ratowniczymi, ale także ważnymi ośrodkami życia społecznego, miejscami integracji i kultywowania lokalnych tradycji.

Współczesność stawia przed strażą pożarną nowe wyzwania. Obserwuje się stały proces modernizacji, widoczny w inwestycjach w nowoczesny sprzęt, zarówno w PSP, jak i w OSP, oraz w dążeniu do integracji najsilniejszych jednostek ochotniczych w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Proces ten, choć świadczy o rozwoju, uwidacznia również zróżnicowanie potencjału poszczególnych jednostek OSP oraz złożoność czynników (operacyjnych, finansowych, administracyjnych, infrastrukturalnych) wpływających na ich status i możliwości.

Kluczowe dla przyszłości systemu ratowniczego w powiecie wieluńskim pozostaje zapewnienie stabilnego finansowania, kontynuacja modernizacji sprzętu, a także efektywne angażowanie dzieci i młodzieży poprzez Młodzieżowe i Dziecięce Drużyny Pożarnicze. Aktywność tych drużyn, ich sukcesy w zawodach oraz zaangażowanie w życie społeczne świadczą o silnym potencjale i stanowią gwarancję ciągłości pokoleniowej w tej ważnej służbie.⁴³

Niezależnie od wyzwań, codzienna służba i zaangażowanie strażaków – zawodowych i ochotników, w tym najmłodszych adeptów pożarnictwa – pozostają fundamentem bezpieczeństwa mieszkańców powiatu wieluńskiego. Ich profesjonalizm, poświęcenie i silne więzi ze społecznością lokalną czynią ich niezastąpionymi filarami bezpieczeństwa, ochrony i życia społecznego Ziemi Wieluńskiej.

Udostępnij na: